อำนาจอิสระและความสำนึกในหน้าที่รับผิดชอบขององค์กรมีผลต่อการยกระดับผลงานขององค์กร เช่นเดียวกันกับในการศึกษา ข้อมูลชี้ว่าอำนาจการตัดสินใจด้านหลักสูตรและการสอน ส่งผลกระทบเชิงบวกต่อผลการเรียนรู้ แต่คะแนนที่สูงนั้นต้องเชื่อมโยงกับนโยบายการควบคุมคุณภาพของมาตรฐานการศึกษาด้วย นอกจากนี้อำนาจอิสระยังมีความสัมพันธ์การปฏิบัติภาระหน้าที่ให้โรงเรียนเป็นที่ไว้วางใจด้วย
การที่นักเรียนมีผลการประเมินต่ำมีเหตุปัจจัยประกอบหลายอย่างที่ PISA ได้เสนอให้เห็นแล้วว่า ระบบโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จนั้นทำกันอย่างไร การที่นักเรียนมีผลการเรียนรู้ต่ำมีสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากการจัดการและแนวปฏิบัติในระบบซึ่งข้อมูลได้ชี้แนะว่า การจัดการแบบใดส่งผลทางบวกหรือไม่ แต่นโยบายแนวปฏิบัติในระบบโรงเรียนไทยมักยึดแนวที่ไม่ส่งผลทางบวกมากนัก
PISA 2015 เก็บข้อมูลด้านต่าง ๆ ของระบบโรงเรียน จากรายงานของนักเรียน ครู และครูใหญ่ เกี่ยวกับระบบโรงเรียน วิธีการหรือแนวปฏิบัติ ตลอดจนสิ่งแวดล้อมทางการเรียน ทำให้สามารถให้ข้อมูลด้านวิธีการปฏิบัติของระบบโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จ ข้อมูลอีกด้านหนึ่งที่สำคัญมากในระบบโรงเรียนคือทรัพยากร ทั้งในด้านงบประมาณและการลงทุนทางการศึกษา ซึ่งจะชี้ว่า ระบบโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จนั้นเขาทำกันอย่างไร
ผลการประเมินวิทยาศาสตร์ของนักเรียนไทยไม่เปลี่ยนแปลงจากเมื่อสิบปีที่แล้วยังคงมีคะแนนต่ำและคงที่ ผลการวิจัยชี้ถึงหลายตัวแปรทางระบบโรงเรียนที่ส่งผลกระทบต่อคะแนนที่ต่ำ เป็นต้นว่า ความเท่าเทียมทางการศึกษา แนวปฏิบัติในระบบโรงเรียน เวลาเรียน และ ครู
รายงานฉบับนี้เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลเบื้องต้นของ PISA 2015 ซึ่งขณะที่ทำรายงานฉบับนี้ยังไม่ทราบผลการวิเคราะห์ร่วมกับนานาชาติ จึงเป็นผลการวิเคราะห์ภายในประเทศเท่านั้น รายงานจะแบ่งเป็น 4 ส่วน คือ ผลการประเมินการรู้เรื่องวิทยาศาสตร์ การรู้เรื่องการอ่าน การรู้เรื่องคณิตศาสตร์ และการแก้ปัญหาแบบร่วมมือ
รายงานเล่มนี้ได้รวบรวมหลักการและแนวคิดที่ประเทศสมาชิก OECD และประเทศที่มิใช่สมาชิกแต่เข้าร่วมโครงการประเมินผลนักเรียนร่วมกับนานาชาติ PISA ซึ่งได้ตกลงตัดสินว่าเป็นสิ่งจำเป็นของการเตรียมตัวเพื่อใช้ชีวิตอย่างมีคุณภาพในโลกปัจจุบันและอนาคต กรอบโครงสร้างในรายงานประกอบด้วย กรอบโครงสร้างการประเมินการรู้เรื่องวิทยาศาสตร์ การรู้เรื่องการอ่าน การรู้เรื่องคณิตศาสตร์ และการแก้ปัญหาแบบร่วมมือ
คุณภาพการศึกษาไทยยังห่างไกลความเป็นเลิศ การแก้ไขปรับปรุงจึงเป็นเรื่องรีบด่วน ผลการวิจัยที่ชี้ ความอ่อนด้อยน่าจะเป็นจุดเริ่มของการแก้ไขที่ถูกจุดทั้งในด้านการจัดการทางการศึกษา สังคมและวัฒนธรรม ทั้งวัฒนธรรมการไม่คิด เชิงวิพากษ์วิจารณ์ ความนิยมในการที่ต้องให้ผู้อื่นบอก การกวดวิชาก็เป็นผลพวงจากความนิยมนี้ ตัวแปรเหล่านี้ ผลการวิจัยชี้ชัดว่า ส่งผลกระทบทางลบต่อคุณภาพการศึกษา
ผลการประเมินวิทยาศาสตร์เฉลี่ยของนักเรียนในประเทศบอกนัยถึงความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องเร่งยกระดับ ข้อมูลชี้ว่า นักเรียนที่มีผลการเรียนวิทยาศาสตร์ดีมักต้องการทำงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ผลการประเมินยังชี้ถึงผลกระทบของความไม่เท่าเทียมทางการศึกษาอันมาจากสาเหตุต่าง ๆ ซึ่งสามารถทำให้ผลกระทบลดหรืออ่อนลงได้โดยการส่งเสริมสนับสนุนนักเรียนที่ด้อยเปรียบกว่าด้วยการเสริมทรัพยากรทางการเรียนที่มีคุณภาพต่อการเรียนรู้
PISA เป็นโครงการวิจัยด้านการศึกษาที่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ แต่ก็ยังมีลักษณะเช่นเดียวกับงานวิจัยอื่น ๆ นั่นคือ ต้องมีการตั้งสมมติฐานและมีข้อจำกัด ทั้งในการดำเนินงานและการตีความผลการวิจัย การนำผลการประเมิน PISA ไปใช้ในระดับนโยบายจึงควรสอดคล้องกับวัตถุประสงค์และคำนึงถึงข้อจำกัดที่มีด้วย
ผลการประเมินนักเรียนร่วมกับนานาชาติ PISA 2015 เปิดเผยว่า นักเรียนไทยมีคุณภาพการเรียนรู้ที่ล้าหลังประเทศเพื่อนบ้านในเอเชียด้วยกัน เป็นเรื่องที่ต้องรับรู้และแก้ไขให้ขึ้นมาเท่าเทียมกัน ในประเทศเราเอง นักเรียนกลุ่มเก่งกับกลุ่มอ่อนมีการเรียนรู้ต่างกันมาก แล้วระบบจะทอดทิ้งเด็กกลุ่มอ่อนเหล่านั้นหรือ ในเมื่อพวกเขาเหล่านั้นถูกคาดหวังว่าจะเติบโตเป็นกำลังของชาติที่มีคุณภาพในอนาคตแทนที่จะเป็นตัวถ่วงหรือเป็นภาระของชาติ ระบบจึงไม่อาจทอดทิ้งนักเรียนกลุ่มใดได้
