[INFOGRAPHICS] ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสามารถด้านการอ่านและแนวทางในการยกระดับความสามารถด้านการอ่านของนักเรียนไทย” ตอนที่ 7/7

การยกระดับความสามารถด้านการอ่านของนักเรียนให้ประสบความสำเร็จไม่สามารถเกิดจากการส่งเสริมปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งเพียงอย่างเดียว แต่จำเป็นต้องส่งเสริมปัจจัยต่าง ๆ ควบคู่กันไปอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้การพัฒนาทักษะและความสามารถด้านการอ่านของนักเรียนไทยบรรลุผลสำเร็จได้ในที่สุด 

สำหรับอินโฟกราฟิกฉบับนี้ ขอนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับ “ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสามารถด้านการอ่านของนักเรียนกลุ่มช้างเผือกของไทย” (นักเรียนที่ด้อยเปรียบกับผลการประเมินที่เหนือความคาดหมาย) เพื่อใช้ในการส่งเสริมความสามารถด้านการอ่านของนักเรียนไทย

นักเรียนกลุ่มช้างเผือก คือ นักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ในกลุ่มล่างสุด (นักเรียนด้อยเปรียบ) แต่มีคะแนนอยู่ในกลุ่มบนสุดของประเทศ (ตั้งแต่เปอร์เซ็นไทล์ที่ 75 ขึ้นไป) สำหรับประเทศไทยมีนักเรียนกลุ่มนี้อยู่ 13% ส่วนประเทศสมาชิก OECD มีนักเรียนกลุ่มดังกล่าวอยู่ 11%

นักเรียนกลุ่มช้างเผือกในประเทศไทยมีคะแนนเฉลี่ยด้านการอ่าน 482 คะแนน ด้านคณิตศาสตร์ 487 คะแนน และด้านวิทยาศาสตร์ 492 คะแนน ซึ่งถือว่าอยู่ในระดับที่สูงมากเมื่อเทียบกับนักเรียนส่วนใหญ่ของประเทศ หรือแม้จะเปรียบเทียบกับนักเรียนในกลุ่มที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมสูงสุดของประเทศก็ตาม

เมื่อพิจารณาเรื่องความคาดหวังถึงอาชีพและการศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา พบว่า นักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ในกลุ่มล่างสุด มีความคาดหวังที่จะศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาเพียง 52% โดยมีนักเรียนกลุ่มช้างเผือก 17.6% ที่คิดว่าตนเองจะไม่มีโอกาสเข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา  

จากข้อมูลข้างต้นแสดงให้เห็นว่า แม้นักเรียนเหล่านี้มีศักยภาพที่จะเรียนต่อในระดับอุดมศึกษาได้ แต่ด้วยความยากจน ข้อจำกัดของครอบครัว หรือความจำเป็นอื่น ๆ กลับส่งผลให้นักเรียนคิดว่าตนเองไม่มีโอกาสเข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา

ในภาพรวมนักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมสูงกว่ามีแนวโน้มที่จะมีปัจจัยเชิงบวกสูงกว่าและมีปัจจัยเชิงลบต่ำกว่านักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมต่ำกว่า

แต่นักเรียนกลุ่มช้างเผือกกลับมีปัจจัยหลายประการที่ใกล้เคียงกับนักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ในกลุ่มบนสุดของประเทศ ซึ่งแตกต่างจากนักเรียนในกลุ่มสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมเดียวกันอย่างชัดเจน

โดยเฉพาะการมีแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ในการทำงาน การมีกรอบความคิดแบบเติบโต การรู้กลวิธีในการอ่านเพื่อทำความเข้าใจและจดจำ การรู้กลวิธีในการอ่านเพื่อสรุปความ การตั้งเป้าหมายการเรียนรู้ การให้ความช่วยเหลือและสนับสนุนของพ่อแม่ และการรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียน

ซึ่งนักเรียนกลุ่มช้างเผือกมีปัจจัยเหล่านี้สูงมาก อีกทั้งยังมีค่าดัชนีการถูกกลั่นแกล้งในโรงเรียนต่ำที่สุดซึ่งใกล้เคียงกับนักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ในกลุ่มบนสุด

ในกลุ่มนักเรียนช้างเผือกมีสัดส่วนของนักเรียนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตสูงถึง 58% ซึ่งคิดเป็น 1.6 เท่าของนักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมเดียวกัน และยังมีสัดส่วนที่สูงกว่านักเรียนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ในกลุ่มบนสุดของประเทศอีกด้วย

ทั้งนี้ จะเห็นได้ว่านักเรียนกลุ่มช้างเผือกแม้จะมีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ในกลุ่มล่างสุด แต่กลับมีกรอบความคิดแบบเติบโตในสัดส่วนสูงสุด

จากข้อมูลที่กล่าวมาแล้วข้างต้น จะเห็นได้ว่า ปัจจัยสำคัญที่ทำให้นักเรียนยากจนที่อยู่ในกลุ่มช้างเผือกนี้สามารถพัฒนาตนเองได้มีดังต่อไปนี้ คือ การมีแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ในการทำงาน การมีกรอบความคิดแบบเติบโต การตั้งเป้าหมายการเรียนรู้ และการให้ความช่วยเหลือและสนับสนุนของพ่อแม่

และยังรวมถึงปัจจัยด้านความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียนที่ทำให้นักเรียนมีความสุขในการไปเรียนหนังสือ การสนับสนุนให้นักเรียนมีทรัพยากรทางการศึกษาที่เพียงพอ และการส่งเสริมให้นักเรียนมีการรู้กลวิธีในการอ่านเพื่อทำความเข้าใจและจดจำและการรู้กลวิธีในการอ่านเพื่อสรุปความ

ทั้งนี้ นอกจากปัจจัยข้างต้นแล้ว ยังมีปัจจัยที่ช่วยกระตุ้นให้นักเรียนกลุ่มช้างเผือกสามารถทำได้ดีมากขึ้นด้วย ได้แก่ การตั้งเป้าหมายในการเรียนรู้ การรับรู้ถึงการแข่งขันกันของนักเรียนในโรงเรียน การเห็นคุณค่าของการเรียนรู้ในโรงเรียน การที่ครูสะท้อนความเห็นให้แก่นักเรียน และการสอนของครูที่ปรับให้เหมาะสมกับผู้เรียน

หากนักเรียนกลุ่มช้างเผือกได้รับการสนับสนุนปัจจัยเหล่านี้ ก็จะทำให้นักเรียนกลุ่มช้างเผือกมีคะแนนการอ่านที่มากขึ้นอีก

ปัจจัยเด่นของนักเรียนช้างเผือกสามารถสรุปได้ ดังภาพ

ข้อสังเกตจากข้อมูล PISA พบว่า นักเรียนช้างเผือกถูกกลั่นแกล้งจากเพื่อนในโรงเรียนน้อยกว่านักเรียนในกลุ่มสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมเดียวกันอย่างมาก